Quản lý tài chính cá nhân: những khởi đầu căn bản

Tổng quát về quản lý tài chính?

Gần đây trên báo chí có một thông tin khá quan trọng liên quan đến chủ đề tài chính cá nhân, đó là việc Đại diện giới chủ Lao động – VCCI và đại diện người lao động – Tổng Liên đoàn Lao Động Việt Nam sau 3 lần họp căng thẳng đã thống nhất được phương án tăng lương tối thiểu cho năm 2016. Theo đó thì mức lương tối thiểu cao nhất trong các vùng của năm 2016 là 3.5 triệu đồng, đã tăng khoảng 12% so với trước đó. Tôi tin rằng phần lớn các bạn đang đọc những dòng này không thuộc nhóm phải sống bằng mức lương tối thiểu như trên. Bên cạnh lương cơ bản, thu nhập của chúng ta còn có thêm khoản phụ cấp, tiền thưởng… Tuy nhiên, tôi chỉ mượn câu chuyện lương tối thiểu để muốn bàn về một chủ đề quan trọng: đó là dù bạn có thu nhập nhiều hơn lương tối thiểu nhưng nếu không để ý hoặc không biết cách quản lý tài chính cá nhân, thì bạn vẫn sẽ có lúc đau đầu về tình trạng kinh tế của mình. Nhất là khi cần mua sắm hoặc có kế hoạch tiêu xài một số tiền lớn nào đó.

Kỹ năng quản lý tài chính cá nhân phải nói là một kỹ năng  hiếm ở Việt nam, và thậm chí ở nhiều nơi trên thế giới, vì chúng chẳng được dạy ở trường học, cũng chẳng được dạy ở trường đời. Việc mỗi người kiếm tiền và xài tiền như thế nào thật sự là một vấn đề cá nhân. Có người thì phóng khoáng rộng rãi, có người thì ky bo, bủn xỉn…nhưng tất cả đều là những thói quen chi tiêu, ít ai thực sự có một kế hoạch cụ thể và nghiêm túc về tình trạng tài chính của cá nhân mình. Và không nhiều người cập nhật đều đặn sổ nhật ký chi tiêu để có sự điều chỉnh. Và vì chúng ta ít lên kế hoạch dài hạn trong cuộc sống, nên những việc xài tiền dành cho các kế hoạch dài hạn (ví dụ như đi du lịch, đám cưới, mua nhà, mua xe…) cũng ít được chuẩn bị từ trước. Thường đến gần mới bắt đầu để dành, tiết kiệm, vay mượn… Nếu chi tiêu có kế hoạch từ trước thì chúng ta sẽ chủ động hơn rất nhiều. Đây là một chủ đề rộng, nó liên quan đến cách tiêu xài, tiết kiệm, thu nhập…và tuỳ hoàn cảnh mỗi người sẽ có những phương thức hiệu quả riêng, không ai giống ai. Tuy nhiên vẫn có những nền tảng căn bản mà tất cả đều phải thực hành nếu muốn cải thiện kỹ năng quản lý tài chính cá nhân. Với những ai là doanh nhân khởi nghiệp, những ông chủ, thì kỹ năng này lại càng quan trọng hơn nữa bởi bạn phải đương đầu với những vấn đề tương tự ở một cấp độ cao hơn: đó là quản lý thu chi, dòng tiền của doanh nghiệp, vốn liên quan đến vận mệnh của nhiều nhân viên.

budget calculation

Thực tế thì có nhiều người đã bắt đầu chú ý đến việc quản lý tài chính cá nhân và muốn thực hiên nhưng đã thất bại. Cũng dễ hiểu, lý do thất bại lớn nhất là do họ thiếu động lực. Có thể họ hài lòng với cách sống hiện tại với suy nghĩ có nhiều xài nhiều, có ít xài ít, đến khi cần tiền mà kẹt quá thì vay mượn, kiếm cách xoay cũng xong. Hoặc có thể với mức thu nhập quá thấp, đối với họ chỉ việc chạy vạy sống đủ ăn mỗi ngày đã không dễ dàng gì nên quản lý thu nhập hay chi tiêu là quá xa vời! Như tôi đã nói, từng trường hợp có những phương thức quản lý tài chính, lên kế hoạch chi tiêu khác nhau. Nếu có điều kiện tôi sẽ phân tích các ví dụ cụ thể trong các bài kế tiếp.

Để bắt đầu xây dựng một kỹ năng mới, bạn phải bắt đầu bằng những thói quen căn bản và phải thật thành thục nó. Bước căn bản nhất và cần thiết nhất của kỹ năng quản lý tài chính cá nhân, đó chính là: ghi chép nhật ký chi tiêu. Đúng vậy, trước khi nghĩ đến chuyện quản lý tài chính cá nhân, bạn hãy tập thói quen và duy trì thói quen ghi nhật ký chi tiêu trước tiên. Thú thật, bản thân tôi đã không biết bao nhiêu lần thất bại với thói quen này, đã từng ghi chép được vài ngày, vài tháng rồi lại ngưng. Sau đó lại bắt đầu lại, và lại ngưng. Đó là thử thách của việc tập một thói quen mới. Tôi không nản và hy vọng các bạn cũng vậy!

Như tên gọi của nó, sổ nhật ký chi tiêu chính là việc ghi chép lại các khoản thu chi hàng ngày, hàng tháng. Với nhiều người, thu nhập duy nhất là từ lương cố định của nơi họ đang làm việc nên thói quen khó nhất bạn phải tập là ghi lại là các sinh hoạt phí hàng ngày (ăn, uống, chơi, mua sắm…) và những khoản chi hàng tháng (nạp tiền điện thoại, thanh toán điện, nước, internet…)

Có vài cách để lập sổ nhật ký chi tiêu:

money-lover

  1. Quyển sổ nhỏ ghi chép tay: đây là cách truyền thống nhất. Bạn sắm một quyển sổ nhỏ gọn và chịu khó đến cuối ngày ghi chép lại nhật ký xem hôm nay mình đã chi bao nhiêu tiền cho những việc gì. Hoặc hiệu quả hơn có những việc bạn biết trước mình sẽ làm trong ngày thì có thể ghi trước đề mục, tối về bổ sung số tiền sau. Ví dụ: biết trước tối nay xem phim với bạn gái nhưng chưa biết tiền vé bao nhiêu thì cứ ghi trước Xem phim Để Mai Tính, CGV Cinema, đến tối thì ghi số tiền vào. Và nếu có thể thì mang sổ theo bên người, như vậy mỗi khi có khoản phát sinh nào bạn có thể ghi lại ngay không phải sợ quên! Những giải pháp này lại khá tế nhị, nhiều trường hợp dễ khiến bạn bị mất điểm trong mắt người khác. Nhìn chung bất lợi lớn nhất của việc sử dụng sổ tay ghi chép đó là bạn phải mất thời gian tổng hợp và tính toán sau mỗi tháng để theo dõi chi phí một cách thủ công và mất thời gian.
  2. Lập bản excel trên máy tính: Cách này tương tự cách 1 nhưng tất cả đều làm trên máy tính. Và tất nhiên nó giải quyết được điều bất lợi của cách 1 đó là việc tính toán nhanh và chính xác hơn. Với excel bạn chỉ việc dùng vài lệnh đơn giản thì đã có thể tính toán được chi tiêu, đồng thời excel cũng có chức năng vẽ biểu đồ từ đó bạn có thể so sánh qua từng tháng. Với phương pháp này bạn hãy tập cho mình thói quen mở để ghi chép lại hết những khoản chi tiêu hoặc thu nhập mình đã thực hiện trong ngày vào mỗi tối trước khi đi ngủ.
  3. Dùng smartphone để ghi chép: Với sự phổ biến của Smartphone hiện nay, đây là cách tôi cho là tiện nhất so với 2 cách trên. Các smartphone đều có phần mềm Note (Ghi chú). Mỗi khi vừa tiêu tiền thì bạn hãy ghi lại ngay vào điện thoại. Các bạn trẻ hiện nay thường có thói quen luôn giữ điện thoại bên cạnh nên tôi nghĩ phương pháp này sẽ rất phù hợp. Điểm cộng của phương pháp này đó là bạn không phải lo bỏ sót bất kỳ một khoản chi tiêu nào, vì mọi khoản thu chi sẽ được theo dõi sát sao hơn hai phương pháp trên. Tuy nhiên phương pháp này vẫn có bất tiện. Vì bạn chỉ ghi chú thông thường như ghi nhật ký nên sẽ lặp lại vấn đề tính toán thủ công các khoản thu chi sau mỗi tháng như trên. Trong trường hợp này tôi gợi ý bạn giải pháp sử dụng phần mềm quản lý tài chính cá nhân. Phần mềm tôi đang dùng hiện tại khá tốt (do chính người Việt sang tạo ra) đó là Money Lover. Bạn chỉ việc lên internet tải phiên bản miễn phí về dùng. Money Lover khá tiện lợi, vì nó phân loại sẵn các mục chi phí, thu nhập. Bạn chỉ cần nhập tên hoạt động, số tiền chi tiêu thì phần mềm sẽ tự động tính toán. Cuối tháng bạn cứ nhìn vào con số cuối cùng là biết mình dư bao nhiêu tiền, hụt bao nhiêu tiền. Ở Mỹ có một phần mềm quản lý tài chính cá nhân khá nổi tiếng là Quicken. Đây là phần mềm cực kỳ ưu việt khi kết nối cả smartphone và máy tính, và hệ thống của nó kết nối được với nhiều ngân hàng lớn. Tất cả các khoản chi tiêu, thu nhập, tiết kiệm, thẻ tín dụng đều có thể được theo dõi sát sao bằng Quicken. Tôi trông chờ một ai đó sẽ viết nên một phần mềm tương tự như Quicken ở Việt Nam. Thực tế với số lượng người sử dụng internet tại Việt Nam khá lớn (hơn 20 triệu), các ngân hàng hiện nay đã bắt đầu chuyển dịch sang xu hướng ngân hàng điện tử, mang đến những công cụ quản lý tài chính cá nhân rất thuận tiện như thanh toán tiền điện, tiền nước, internet qua nền tảng online. Nhiều ngân hàng lớn cũng đã phát triển cho mình những ứng dụng riêng trên smartphone, giúp người dùng có thể quản lý tài chính cá nhân mọi lúc mọi nơi. Với lượng người sử dụng trẻ tuổi, nhanh nhạy với công nghệ, tôi tin rằng các ngân hàng sẽ đầu tư mạnh mẽ hơn nữa để sớm có được những công cụ giúp bạn theo dõi nhật ký chi tiêu hàng ngày, kết nối thẳng với tài khoản cá nhân tại ngân hàng, vô cùng thuận tiện. Nhiều bạn than rằng vì dịch vụ online của ngân hàng hiện nay quá kém nên chưa sử dụng. Tôi nghĩ đây là vấn đề con gà – quả trứng mà thôi, nếu chúng ta sử dụng nhiều và có phản hồi thì ngân hàng mới có điều kiện để cải thiện và phát triển hơn nữa.

Tóm lại: để bắt đầu xây dựng kỹ năng quản lý tài chính cá nhân, bạn nên tập thật thuần thục thói quen ghi chép nhật ký chi tiêu trước. Đừng vội vàng và đừng dễ nản lòng. Đây là một thói quen cực khó nhưng nếu đã hình thành được thì sau này bạn sẽ dễ dàng hơn rất nhiều khi quản lý tài chính cá nhân. Một điều thú vị tôi nhận ra khi tập thói quen này, đó là nó sẽ là bằng chứng trong việc nhắc nhở chúng ta với những khoản chi tiêu quá tay hoặc những khoản mà bạn cảm thấy hối tiếc khi đã lỡ chi tiền. Khi ấy, một cách tự nhiên bạn sẽ cảm thấy mình có trách nhiệm hơn trong những lần tiêu xài kế tiếp. Tương tự như việc đi shopping, đôi khi sự hào hứng trong lúc mua sắm làm ta choáng ngợp và quên việc cân nhắc giá cả của món hàng hay ngân sách của mình và kéo theo đó là một cảm giác xót vì đã lỡ tay chi tiêu quá nhiều cho những thứ không cần đến. Do đó, khi ghi lại nhật ký cũng là dịp để bạn nhìn lại mình và có những điều chỉnh cho những lần tiếp theo. Đó là những chuyển biến nhỏ nhưng vô cùng hữu ích cho kỹ năng quản lý tài chính cá nhân sau này. Chúc các bạn may mắn nhé!

Trần Quốc Khánh

Timo Term Deposit – Gửi tiết kiệm có kỳ hạn

Lãi suất tiết kiệm cao, cạnh tranh

Thủ tục mở sổ đơn giản, nhanh chóng

Chia nhỏ sổ tiết kiệm, rút vốn linh hoạt, bảo toàn lãi suất

Tất toán sổ online, tiền vốn và lãi chuyển ngay vào thẻ

Tiết kiệm càng dài. Lãi suất càng cao ngay trên ứng dụng Timo!

MỞ TIẾT KIỆM NGAY!

CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN

Nên gửi tiết kiệm ngân hàng nào 2024? Gửi tiết kiệm ngắn hạn hay dài hạn sẽ lợi hơn?

Gửi tiết kiệm không kỳ hạn và gửi có kỳ hạn là 2 cách gửi...

Cách tính lãi suất tiết kiệm ngân hàng đơn giản, chính xác 2024

Mỗi loại hình dịch vụ gửi tiết kiệm mà ngân hàng có công thức tính...

Tiết kiệm tích lũy là gì? Nên gửi tích lũy hay thông thường?

Nên gửi tiết kiệm tích lũy ngân hàng nào tốt nhất

Sổ tiết kiệm là gì? Làm sổ tiết kiệm cần gì? Cách mở sổ online

Trong cuộc sống hiện đại, ai cũng có nhu cầu tích lũy tài chính cho...

Cách gửi tiết kiệm online an toàn, ít rủi ro, lãi suất cao

Tại Việt Nam, ngân hàng số đang trở thành xu thế với sự phát triển...

[3/2024] Gửi tiết kiệm ngân hàng 1 tỷ lãi bao nhiêu 1 tháng, 1 năm?

Thông tin lãi suất ngân hàng khi gửi 1 tỷ được khá nhiều khách hàng...